Choroby serca i układu krążenia najczęściej wywołuje miażdżyca tętnic,
która zaburza przepływ krwi. Jeśli dojdzie do zablokowania przepływu w
naczyniach serca lub mózgu skutkiem miażdżycy może być zawał serca lub
udar mózgu. Przy częściowym zatkaniu światła naczynia pojawiają się
bóle dławicowe, zawroty głowy, zaburzenia widzenia lub omdlenia.
Miażdżyca kończyn dolnych może zaburzyć krążenie w tak dużym stopniu,
że doprowadzi do zgorzeli i konieczności wykonania zabiegu operacyjnego
lub nawet amputacji kończyny. Inne choroby są związane z wyrodnieniem
lub uszkodzeniem samego serca. Zastawki serca ulegają czasem zakażeniu
przez bakterie i wirusy krążące we krwi, co prowadzi do bakteryjnego
zapalenia wsierdzia. W niektórych przypadkach uszkodzony zostaje układ
przewodzący serca (kontrolujący rytm serca). Serce bije wówczas zbyt
szybko lub nieregularnie. Może to być powodowane zaburzeniami
wrodzonymi, a u osób dorosłych-uszkodzeniem układu kontrolującego rytm
serca. Wpływ na mięsień sercowy maja też choroby układowe i infekcyjne.
ZAWAŁ SERCA
Jeśli dopływ krwi do fragmentu mięśnia sercowego zostaje odcięty,
niedokrwione komórki obumierają. Dokonuje się zawał serca, zwany czasem
atakiem serca. Przyczyna zawału jest zakrzep tętniczy. Każdego dnia
zawał serca dokonuje się u ponad 270 osób w Polsce, z których około 90
umiera. Najczęstszą przyczyna zawału jest choroba wieńcowa, powodująca
zwężenie tętnic wieńcowych. Takie zwężenie może zostać nagle zamknięte
przez skrzeplinę krwi lub oderwany fragment blaszki miażdżycowej
(rozwijającej się wewnątrz ścian tętnic). Zawał objawia się silnym
bólem w środkowej części klatki piersiowej, często promieniującym do
ramion i żuchwy. Ból ma charakter gniecenia, może towarzyszyć mu
uczucie duszności, osłabienia i wzmożona potliwość. Czasami zawał serca
przebiega bezobjawowo, a w rzadkich przypadkach ból umiejscawia się w
innym punkcie klatki piersiowej lub w jamie brzusznej. W przebiegu
zawału serca często dochodzi do zaburzeń rytmu lub zaburzeń
przewodzenia, co objawia sie nieregularną, zbyt szybką lub zbyt wolną
czynnością serca. Podejrzewając u siebie lub innej osoby zawał serca,
należy natychmiast zadzwonić po pogotowie (numer 999). Statystycznie 3
osoby na 10 umierają nim dotrą do szpitala, a szybkie leczenie ratuje
życie. Często już w drodze do szpitala chory otrzymuje 300 mg aspiryny,
która hamuje agregację płytek krwi, tlen oraz nitroglicerynę. W
przypadku zatrzymania akcji serca niezbędne jest sztuczne
podtrzymywanie funkcji życiowych. W szpitalu diagnozę potwierdza sie za
pomocą EKG i badań krwi. Najczęściej wdraża się jak najszybciej
leczenie rozpuszczając skrzeplinę streptokinazą lub alteplazą (leczenie
fibrynolityczne). Monitorowana jest czynność serca w celu wykrycia
powikłań, takich jak zaburzenia rytmu, niewydolność serca. Często
oferuje się pacjentom leczenie reperfuzyjne (przywracające drożność
naczynia) w odpowiednio wyposażonych ośrodkach kardiologicznych (PTCA
lub PTCA plus stenty plus by-passy). Pobyt w szpitalu trwa zazwyczaj
około 7 dni. Następnie pacjent przechodzi rehabilitację, otrzymuje
porady dotyczące stylu życia, stopniowo zaczyna wykonywać ćwiczenie
fizyczne. Często konieczne jest długotrwałe leczenie farmakologiczne.
KTO JEST NARAŻONY NA ZAWAŁ SERCA
Na zawał serca najbardziej narażone są osoby, których krewni przebyli
zawał, zwłaszcza przed 60. rokiem życia. Ryzyko zwiększa podwyższone
ciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, przedłużający się
stres. Osoby palące, otyłe, prowadzące siedzący tryb życia są bardziej
narażone na rozwój chorób układu krążenia. U osób z cukrzycą występuje
trzykrotnie większe ryzyko rozwoju choroby wieńcowej. Znaczenie ma
również płeć - statystycznie większe ryzyko choroby istnieje u mężczyzn
po 50. roku życia, chociaż w przypadku kobiet po menopauzie ryzyko to
wyrównuje się. W tym okresie życia kobiety są dwukrotnie bardziej
narażone na zgon z powodu chorób serca i układu krążenia niż choroby
nowotworowej.
JAK MOŻNA ZMNIEJSZYĆ RYZYKO
Choroba wieńcowa rozwija się przez wiele lat. Człowiek nie jest w
stanie wpłynąć skłonności dziedziczne, ale zmieniając styl życia, może
w znacznym stopniu uniknąć innych czynników ryzyka. Przede wszystkim
należy rzucić palenie. Zaleca się także ograniczenie spożywania
alkoholu. Dieta powinna być zróżnicowana, należy utrzymać prawidłową
masę ciała - Współczynnik Masy Ciała (BMI) nie powinien przekraczać 25.
Zalecany jest regularny posiłek fizyczny. Korzyści przynosi również
obniżenie poziomu stresu poprzez unikanie sytuacji stresujących,
stosowanie technik relaksacyjnych, jogi, refleksoterapii. Należy
utrzymywać w odpowiednich granicach ciśnienie tętnicze, systematycznie
je kontrolując.